Nawrót choroby alkoholowej – jak go rozpoznać i co robić, gdy się pojawi?

Choroba alkoholowa to przewlekłe, nieuleczalne schorzenie, które towarzyszy osobie uzależnionej przez całe życie. Podobnie jak w przypadku innych chorób przewlekłych, mogą występować okresy poprawy i względnej stabilizacji, ale również nawroty. Nawrót choroby alkoholowej można rozpoznać po sygnałach takich jak huśtawki nastroju, izolacja połączona z poczuciem osamotnienia czy niechęć do kontynuowania terapii. Charakterystyczne są także objawy fizyczne, takie jak bezsenność, niepokój oraz natrętne myśli o alkoholu. W momencie pojawienia się tych symptomów osoba uzależniona powinna niezwłocznie skontaktować się ze swoim terapeutą lub zaufaną osobą, aby uzyskać wsparcie i jak najszybciej zatrzymać rozwój nawrotu.

Jak rozpoznać nawrót choroby alkoholowej?

Należy zaznaczyć, że nawrót w chorobie alkoholowej pojawia się na ogół najwcześniej po kilku miesiącach od ukończenia terapii podstawowej i nie następuje nagle. Jest to proces powolny, czasem niezauważalny przez chorego. Jednak uważny obserwator może go dostrzec już po wczesnych sygnałach ostrzegawczych, które dotyczą różnych sfer życia.

W sferze psychicznej i emocjonalnej są to najczęściej wahania nastroju – od przygnębienia po rozdrażnienie i złość – niepokój, lęki czy poczucie monotonii życia. Kolejnym sygnałem jest stopniowa izolacja od innych, rezygnacja z kontaktu ze swoim terapeutą czy grupą wsparcia, a co za tym idzie – coraz większa alienacja, unikanie kontaktów z dotychczasowym środowiskiem zdrowienia i narastające poczucie braku zrozumienia przez innych. W ślad za tym pojawiają się coraz częstsze myśli o alkoholu, czasem także myśli o możliwości kontrolowania picia, mimo wcześniejszej wiedzy, że powrót do kontrolowanego picia dla osoby, która je utraciła, jest już niemożliwy. Towarzyszą temu utrata satysfakcji z życia w abstynencji i poczucie bezsensu.

W sferze fizycznej często pojawiają się problemy ze snem czy zaburzenia odżywiania. W sferze społecznej – niechęć do spotkań w grupie samopomocowej, takiej jak Anonimowi Alkoholicy, brak konstruktywnego planowania działań i ogólna niechęć do angażowania się w zdrowe aktywności wprowadzane po terapii podstawowej.

Fazy nawrotu choroby alkoholowej obejmują najpierw:

1. zmiany w sposobie myślenia (zaprzeczanie, obronność, pesymizm),
2. następnie kryzys emocjonalny (dezorientacja, depresja, apatia) i fizyczny (bezsenność, drżenia),
3. aż po utratę poczucia kontroli, co prowadzi do pierwszego wypicia i pogłębiającego się destrukcyjnego picia.

Co zatem zrobić, gdy pojawi się nawrót?

Nawrót to nie koniec drogi do trzeźwości, lecz sygnał, że trzeba zareagować i szukać wsparcia. To informacja, że proces zdrowienia został zakłócony lub wręcz przerwany. Niezbędna w takiej sytuacji jest pomoc terapeuty, aby lepiej zrozumieć przyczyny nawrotu i zaplanować działania zapobiegające jego dalszemu rozwojowi. Bardzo może w tym pomóc zaufana bliska osoba lub powrót do regularnego uczestnictwa w mityngach wspólnoty AA. W procesie wychodzenia z nawrotu pomocne jest także rozwijanie zainteresowań i pasji oraz dbałość o regularne odżywianie i odpoczynek.

Warto pamiętać, że tęsknota za alkoholem jest naturalna u każdego alkoholika, ale można nauczyć się z nią radzić w inny sposób niż poprzez powrót do picia. Bezwzględna trzeźwość jest jedyną opcją w walce z chorobą alkoholową.

Terapeuta uzależnień

Kuba Marian Marcol

Zyskaj kontrolę nad swoim życiem już dziś! Rozpocznij swoją drogę do wolności od uzależnień. Nie czekaj, zacznij zmianę teraz!

Skontaktuj się ☎ 530 940 354 ✉ biuro@dezyderata.com.pl

Wyślij wiadomość

Czym jest nawrót choroby alkoholowej?

Nawrót choroby alkoholowej to proces powrotu do aktywnej fazy uzależnienia, który poprzedzają sygnały ostrzegawcze w sferze myślenia, emocji i zachowania – a nie samo wypicie alkoholu. Jest on odwróceniem procesu trzeźwienia i charakteryzuje się stopniowym narastaniem objawów, takich jak napięcie, drażliwość, poczucie pustki czy problemy w życiu zawodowym i prywatnym, a nie jednorazowym złamaniem abstynencji. Warto podkreślić, że jednorazowe wypicie alkoholu po terapii nie jest nawrotem, a jedynie incydentem w chorobie alkoholowej.

Nawrót to długotrwały proces, najczęściej wynikający z zaniedbań w zdrowieniu, sukcesywnego odstępowania od zaleceń terapeutycznych i stopniowej rezygnacji z realizowania planu zdrowienia opracowanego podczas podstawowej terapii alkoholowej.

Proces ten często porównuje się do wchodzenia po ruchomych schodach jadących nieustannie w dół. W momencie, gdy osoba uzależniona zatrzyma się w tym procesie, automatycznie zjeżdża w dół i może znów znaleźć się na dnie swojego życia poprzez powrót do aktywnego uzależnienia.

Warto zaznaczyć, że wpływ na to mogą mieć takie czynniki, jak brak wsparcia ze strony rodziny, stres i niezdrowy tryb życia – to one zwiększają ryzyko nawrotu.

Dlaczego nawroty są częścią procesu zdrowienia?

Nawroty są częścią procesu zdrowienia, ponieważ leczenie uzależnienia to złożony proces, a nie jednorazowe wydarzenie. Nawrót nie oznacza porażki, lecz możliwość zdobycia nowego doświadczenia i wiedzy o własnych mechanizmach, co pozwala na lepsze strategie radzenia sobie w przyszłości. Występowanie nawrotów jest naturalnym etapem, podczas którego osoba uzależniona uczy się rozpoznawać sygnały ostrzegawcze i wyzwalacze.

Terapeuta może w takiej sytuacji dostarczyć nowych narzędzi i strategii. Bardzo pomocne bywają warsztaty dotyczące nawrotów w chorobie alkoholowej, organizowane przez niektóre ośrodki terapii uzależnień i skierowane do byłych pacjentów, którzy ukończyli terapię podstawową. Warsztaty te dostarczają bezcennych informacji o mechanizmach uzależnienia i o tym, co wyzwala powrót do nałogu. Pozwalają na analizę przyczyn, unikanie przyszłych pułapek i rozwój bardziej efektywnych strategii radzenia sobie z nimi.

Nawroty jako część długoterminowego procesu zdrowienia

Uzależnienie to choroba wpływająca na wiele sfer życia (fizyczną, psychiczną, społeczną). Powrót do zdrowia to przemiana w tych wszystkich obszarach; wymaga czasu, cierpliwości i często wielu prób. Kluczowe jest postrzeganie nawrotu nie jako ostatecznej porażki, ale jako trudnego, lecz ważnego doświadczenia w drodze do trzeźwości. Każda próba leczenia zbliża do sukcesu.

Co można zatem zyskać podczas nawrotu?

Nawroty pozwalają zrozumieć i zaakceptować fakt, że choroba może powracać, co jest ważnym elementem psychicznej stabilizacji. Analiza nawrotu i jego przyczyn może wzmocnić motywację do dalszej walki z uzależnieniem i dążenia do zdrowego życia. Nabyciu nowych narzędzi do radzenia sobie z trudnościami w długotrwałym procesie trzeźwienia może służyć terapia nawrotowa. Dostarcza ona pacjentowi strategii radzenia sobie ze stresem, pokusami i wyzwalaczami, których wcześniej nie miał lub nie potrafił zastosować. Nawroty często skłaniają do ponownego szukania wsparcia u bliskich, terapeutów czy grup wsparcia, co jest kluczowe w długoterminowym powrocie do zdrowia.

Objawy zbliżającego się nawrotu

Objawy zbliżającego się nawrotu choroby alkoholowej obejmują:

• zmiany w sposobie myślenia (np. zaprzeczanie, obsesyjne myślenie o alkoholu),
• w sferze emocjonalnej (wahania nastroju, drażliwość, smutek, poczucie bezsilności),
• dolegliwości fizyczne (bóle głowy, problemy z trawieniem)
• oraz zmiany w zachowaniach społecznych (unikanie spotkań w grupach wsparcia czy kontaktów z terapeutą, odnawianie relacji z osobami pijącymi, izolacja od bliskich).

Kluczowe jest dostrzeganie tych sygnałów ostrzegawczych, które pojawiają się stopniowo, oraz szybka reakcja.

Najczęstsze przyczyny nawrotów

Najczęstsze przyczyny nawrotów to silne emocje (smutek, lęk, złość), długotrwały stres, brak wsparcia społecznego, poczucie pustki i bezcelowości, a także czynniki związane ze zdrowiem fizycznym, jak zaburzenia snu czy niezdrowa dieta. W kontekście uzależnień ważny jest także brak właściwej terapii i umiejętności radzenia sobie z wyzwaniami.

Nawrót mogą wywołać nie tylko trudne emocje, ale także stany euforii czy ekscytacji, które osoba próbuje „złagodzić” w znany sobie, nałogowy sposób. Często przyczyną bywa silnie przeżywany stres i napięcie psychiczne, wywołane przez trudne sytuacje życiowe, problemy w pracy czy konflikty. W procesie terapii zdarzają się też okresy spadku motywacji i poczucia pustki, spowodowane brakiem nowych pasji i celów, które mogłyby zastąpić dawne, nałogowe zachowania. Mogą pojawić się problemy psychiczne, takie jak depresja, lęki czy inne schorzenia, które nasilają objawy lub predysponują do nawrotu. Istotne są również czynniki związane ze stylem życia: poczucie izolacji i samotności, brak osób wspierających proces zdrowienia czy brak alternatywnych sposobów spędzania czasu.

Osobną grupę zagrożeń stanowią czynniki związane z leczeniem i terapią, takie jak niedokończona, nieefektywna bądź przedwcześnie przerwana terapia – za tym idzie zaprzestanie pracy nad zmianą myślenia i zachowań – oraz zbyt szybkie odstawienie leków bądź niestosowanie się do zaleceń lekarza psychiatry.

Kolejnym zagrożeniem może być brak świadomości objawów ostrzegawczych i sygnałów poprzedzających nawrót. Dlatego tak ważne jest nabycie wiedzy o tym, jak radzić sobie z nawrotem w chorobie alkoholowej.

Co robić, gdy pojawi się nawrót?

Gdy nastąpi nawrót, nie panikuj, lecz szybko skontaktuj się z terapeutą lub grupą wsparcia, ponieważ nawrót to sygnał do korekty, a nie porażki. Zrozum przyczyny, unikaj wyzwalaczy (stres, samotność, zmęczenie), rozwijaj zdrowe nawyki (ruch, dieta, techniki relaksacyjne) i podtrzymuj kontakt z bliskimi. Nie rezygnuj z walki i pamiętaj, że nawrót to część procesu leczenia, która pozwala na naukę i dalszą pracę nad sobą.

Co ważne – szukaj wsparcia: porozmawiaj z zaufaną bliską osobą lub dołącz do grupy wsparcia, np. Anonimowych Alkoholików (AA), by przerwać izolację i przełamać poczucie wstydu.

Długoterminowe działania to analiza przyczyn, które doprowadziły do nawrotu, oraz unikanie wyzwalaczy kreujących nałogowe zachowania. Warto wprowadzić regularną aktywność fizyczną, zdrową dietę i zastosować techniki obniżające poziom stresu, takie jak joga czy medytacja. Bardzo ważna jest dbałość o relacje z życzliwymi osobami, bo izolacja i samotność sprzyjają nawrotom. Warto pamiętać, że nawrót jest momentem do nauki i wprowadzenia korekt w swoim procesie zdrowienia.

Szukanie natychmiastowej pomocy terapeutycznej

Kiedy tylko pojawią się pierwsze symptomy nawrotu choroby alkoholowej, należy niezwłocznie szukać pomocy u specjalistów terapii uzależnień. Spośród różnych metod leczenia najskuteczniejszą formą bywają zazwyczaj dwu–trzytygodniowe turnusy terapii nawrotowej w ośrodku stacjonarnym. Czasem placówki organizują również kilkudniowe warsztaty poświęcone tematyce nawrotów.

Rozmowa z rodziną i bliskimi

Bardzo przydatnym elementem terapii jest rozmowa z rodziną osoby uzależnionej, wyjaśnienie, czym jest głód alkoholowy i na czym polega leczenie choroby alkoholowej jako choroby przewlekłej. Każda choroba przewlekła charakteryzuje się tym, że mogą pojawić się w niej symptomy nawrotu – w tym wypadku nawrotu choroby alkoholowej. Ważne jest również przekazanie rodzinie informacji, że szybko rozpoznany nawrót nie musi zakończyć się powrotem do picia.

Jak zapobiegać nawrotom w przyszłości?

Reasumując: aby zapobiegać nawrotom, kluczowe jest rozwijanie zdrowych strategii radzenia sobie z trudnościami, utrzymywanie silnego systemu wsparcia terapeutycznego i grupowego, świadome unikanie czynników ryzyka oraz dbałość o zdrowy styl życia (regularny sen, zdrowe odżywianie, aktywność fizyczna) i rozwój osobisty poprzez nowe pasje. Ważne jest również budowanie indywidualnego planu zapobiegania nawrotom, który zawiera strategie na wypadek pojawienia się sygnałów ostrzegawczych.

Rozwijanie strategii radzenia sobie z nawrotami w chorobie alkoholowej

Co zatem robić, aby unikać nawrotów? Uczestniczyć w sesjach terapeutycznych, co pomoże rozwijać nowe, zdrowe mechanizmy radzenia sobie ze stresem i trudnymi sytuacjami, które często prowadzą do nawrotów.

Bardzo skuteczne jest również przestrzeganie programu HALT. Należy zwracać baczniejszą uwagę na swoje potrzeby fizyczne i emocjonalne. Unikanie skrajnych stanów, takich jak głód, złość, samotność czy zmęczenie (HALT – Hungry, Angry, Lonely, Tired), bardzo w tym pomaga, ponieważ te cztery zaniedbania zwiększają ryzyko ponownego sięgnięcia po alkohol.

Ważna jest także identyfikacja i unikanie osób, miejsc i sytuacji związanych z dawnym nałogiem, które mogą wywoływać chęć powrotu do picia.

Warto też opracować szczegółowy plan działania na sytuacje kryzysowe: do kogo zadzwonić, jakie mityngi odwiedzić i jak inaczej zadbać o siebie w pierwszych godzinach po kryzysie.

Nawrót choroby alkoholowej – najczęściej zadawane pytania

Czy każdy nawrót oznacza powrót do punktu wyjścia?

Niekoniecznie. Nawrót choroby alkoholowej, który nie zakończył się powrotem do picia, może mieć wymiar terapeutyczny – kiedy pacjent poradzi sobie z sytuacją nawrotu, wzmocni swoją sprawczość i w przyszłości lepiej poradzi sobie z podobnymi trudnościami. Każde doświadczenie czegoś uczy.

Jak rozmawiać z bliskim, który doświadczył nawrotu?

Osoba, która w trakcie nawrotu uległa głodowi alkoholowemu i złamała abstynencję, doświadcza wielu przykrych stanów emocjonalnych. Wraca niskie poczucie własnej wartości, poczucie winy, wyrzuty sumienia. Należy ją mądrze wspierać – nie czynić wyrzutów ani awantur – lecz zachęcać do powrotu do regularnej terapii i udziału w mityngach grup samopomocowych.

Czy nawroty można całkowicie wyeliminować?

Nawrotów choroby alkoholowej nie da się całkowicie wyeliminować, ale poprzez regularną dbałość o trzeźwość można zminimalizować ich występowanie.

Choroba alkoholowa często rozwija się latami; po fazie towarzyskiej pojawia się faza ostrzegawcza. Ignorowanie objawów prowadzi do fazy krytycznej, a potem przewlekłej. Zatrzymanie choroby wymaga przerwania picia i fachowej pomocy; często konieczna jest detoksykacja łagodząca skutki zatrucia alkoholowego (zaburzenia lękowe, drżenia mięśniowe), a terapia podstawowa uczy radzenia sobie z głodem alkoholowym – pierwszym rozpoznawalnym objawem uzależnienia. Picie bywa początkowo „weekendowe”, potem wieczorne, w końcu codzienne. Osobfy nadużywające alkoholu często zaprzeczają problemowi i reagują złością na apele bliskich; decyzję o leczeniu wymusza zwykle pogarszające się zdrowie lub kryzys. Mimo to zawsze istnieje szansa na podjęcie terapii stacjonarnej u specjalistów.