Rodzaje narkotyków

Uzależnienie od środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych to zespół zjawisk psychicznych lub somatycznych wynikających z działania substancji. Uzależnienie od narkotyków charakteryzuje się zmianą zachowania lub innymi reakcjami psychofizycznymi i koniecznością używania stale lub okresowo tych substancji w celu doznania ich wpływu na psychikę lub dla uniknięcia następstw wywołanych ich brakiem.

Narkotyki dzielą się na dwie podstawowe grupy:

  • Miękkie (np. marihuana, haszysz)
  • Twarde (np. amfetamina, kokaina, LSD)

Bez względu na postać i drogę podawania, każdy narkotyk stanowi zagrożenie i może prowadzić do degradującego uzależnienia. Osoba zażywająca nigdy nie ma pewności, co bierze. Dealer chce sprzedać, klient – kupić. Zażywanie narkotyków wiąże się z ryzykiem poważnych konsekwencji zagrażających życiu i zdrowiu.

Opiaty

Opiaty i opioidy, to dwa pojęcia stosowane niekiedy zamiennie. Termin opioidy obejmuje szerszy zakres substancji, w tym również opiaty. Opioidy to alkaloidy pochodzenia naturalnego, jak również ich syntetyczne analogi (leworfanol, fentanyl, metadon, petydyna). Opiaty, to alkaloidy otrzymywane z opioidów naturalnych, izolowane z maku lekarskiego (morfina, kodeina, półsyntetyczna heroina), oddziałujące z receptorami opioidowymi w mózgu. Głód opioidowy jest tak silny, że osoby uzależnione potrafią zrobić sobie krzywdę, aby stłumić ból całego ciała.

„Na całym świecie około 0,5 miliona zgonów można przypisać używaniu narkotyków. Ponad 70% tych zgonów jest związanych z opioidami, z czego ponad 30% jest spowodowanych przedawkowaniem. Według szacunków WHO około 115 000 osób zmarło z powodu przedawkowania opioidów w 2017 r.” 1

Opium

Alkaloid wyekstrahowany z maku lekarskiego (Papaver somniferum L.). Jest naturalną bazą leków opioidowych i służy do kontrolowania bólu w stanach przewlekłych (np. choroba nowotworowa) – tłumi ośrodkowy układ nerwowy, leczy ból w zakresie: od umiarkowanego do ciężkiego. Charakteryzuje się działaniem przeciwkaszlowym, stosowany w leczeniu biegunek. Wywołuje efekty psychologiczne. Wiąże się z wielkim ryzykiem uzależnienia, utraty zdrowia i zakłóceń w zakresie funkcjonowania społecznego. Klasyfikowany jako antydepresant. Preparowany ze słomy makowej na tzw. kompot oraz syntetycznie w postaci środków przeciwbólowych.

Przyjmowanie

Doustnie, do palenia

Postać

Ciemnobrązowy proszek lub bryłki

Morfina

Otrzymywana z opium, szybko wchłania się po podaniu dożylnym, podskórnym i domięśniowym. Posiada silne właściwości uśmierzające ból. Stosowana jako środek uspokajający wywołujący euforię i senność. Z morfiny można produkować, silniejszą od niej, heroinę. Wykazuje się silnym działaniem uzależniającym (uzależnienie psychiczne, a z czasem fizyczne) i depresyjnym. U osób uzależnionych może prowadzić do śpiączki i niewydolności oddechowej.

Przyjmowanie

Doustnie, wstrzykiwanie, inhalacja

Postać

Biały proszek, pigułka, płyn

Kodeina

Występuje naturalnie w soku mlecznym maku lekarskiego oraz opium (np. wykorzystywana z pozostałości palenia opium). Jest środkiem przeciwbólowym, stosowana w leczeniu kaszlu oraz biegunek. Po przyjęciu metabolizuje się w organizmie do morfiny – stąd działanie przeciwbólowe. Wykazuje się możliwością uzależnienia psychicznego i fizycznego. Kodeina utrzymuje się w moczu od 48 do 72 godzin (2-3 dni) po przyjęciu.

Przyjmowanie

Doustnie

Postać

Tabletki, syrop, zastrzyki, biały-krystaliczny proszek

Heroina

Zaliczana do antydepresantów heroina, nosi potoczną nazwę: hera, brown, kompot. Działa pobudzająco, zmniejsza uczucie głodu, wywołuje szybką tolerancję i skrajną zmianę nastroju. Jest narkotykiem o działaniu przeciwbólowym – dwukrotnie silniejszym niż morfina. Wywołuje mdłości, wymioty, niepokój ruchowy i skurcze oskrzeli, które prowadzi do rozwoju astmy. Uzależnienie wiąże się z emocjonalnym wypaleniem, apatią, sennością. Pojawiają się problemy z sercem, zaawansowana próchnica, wypadanie zębów, zmiany zapalne skóry w tym obrzęki, ropnie i wybroczyny. Zanika popęd seksualny i naturalna reakcja źrenic na światło.

Przyjmowanie

Wstrzykiwanie podskórnie i dożylnie, wdychanie (pot. łapanie smoka), do palenia, donosowo (tabaka)

Postać

Kompot tzw. polska heroina – jasny lub ciemnobrązowy płyn. Brown Sugar – silnie zanieczyszczona heroina o barwie: od białej do brązowej. Jako płyn – o słodkim zapachu. Jako proszek – biały, lekko beżowy, sypki, bezwonny, o gorzkim smaku

Demerol

Syntetyczny opiat o dużej sile działania, występujący również pod nazwą petydyna lub meperydyna. Wyprodukowany jako środek o działaniu przeciwbólowym innym niż morfina – na drodze poszukiwania leku mniej uzależniającego. Oprócz właściwości znieczulających, wywołuje stany euforii, drażliwość, halucynacje wzrokowe, omamy słuchowe, paranoje, stany maniakalne oraz drgawki. Powoduje niedociśnienie tętnicze.

Przyjmowanie

Wstrzykiwanie dożylnie, domięśniowo, podskórnie

Postać

Płyn

Środki pobudzające

Substancje charakteryzujące się zwiększaniem aktywności ośrodkowego układu nerwowego. Pierwotnie stosowane w leczeniu jako środki antydepresyjne, zmniejszające apetyt – odchudzające. Po ich zażyciu pojawia się ogólne pobudzenie psychoruchowe i seksualne, gadatliwość, zmniejszone poczucie zmęczenia, głodu i senności. Obniżenie zdolności odczuwania lęku i upośledzony krytycyzm sprawia, że wzrasta pewność siebie i determinacja do wykonywania niebezpiecznych czynności.

Najpopularniejszymi środkami pobudzającymi jest kokaina, amfetamina i jej pochodne. Jako produkty syntetyczne, wytwarzane lokalnie (w przeciwieństwie np. do importowanej kokainy), są stosunkowo łatwo dostępne, a występujące pod postacią tabletek – wygodne w użyciu.

Amfetamina

Amfetamina (speed, amfa, feta) to substancja przypisywana do grupy narkotyków twardych, zaliczana do stymulantów. Popularna – w wielu krajach przyjmowana dożylnie. Amfetamina stosowana była w leczeniu depresji, przypisywana osobom ze zdiagnozowanym ADHD. Powoduje wzmożoną czujność, a osoba zażywająca wykonuje szybsze ruchy, czuje podniecenie, nabiera pewności siebie. Amfetamina stosowana jest jako środek dopingujący i odurzający.

Przyjmowanie

Doustnie, dożylnie

Postać

Proszek: od białego do różowego (zanieczyszczenia i substancje dodane), bez zapachu, smak cierpko-gorzki. Również jasnożółty proszek o nieprzyjemnym zapachu.

Metamfetamina

Metamfetamina (meth, crank, ice) narkotyk syntetyczny tzw. klubowy. Działa dłużej i bardziej intensywnie niż amfetamina i kokaina – na rynku narkotykowym, jest tańszym zamiennikiem. Stymulant, silnie pobudzający cały układ nerwowy. Metamfetamina może zwiększać pożądanie seksualne i zdolność do uprawiania seksu przez dłuższy czas. Wywołuje efekty somatyczne i psychiczne oraz hipertermie (podwyższenie temperatury ciała) i może być przyczyną zespołu serotoninowego (polekowego). Uzależnienie prowadzi m.in. do choroby niedokrwiennej serca, nieprawidłowości strukturalnych mózgu (niedobory substancji szarej), problemów z pamięcią i gojeniem się ran.

Przyjmowanie

Dożylnie, do palenia

Postać

Substancja bezbarwna, żółta, pomarańczowa lub brązowa, lepka – przypominająca śnieg

Kokaina

Silna substancja psychoaktywna i uzależniająca. Produkowana z liści koki, jest łagodnym środkiem tłumiącym uczucie głodu. Posiada właściwości znieczulające, obkurczające naczynia krwionośne. Kokaina zaczęła być produkowana na szeroką skalę jako ekstrakt chemiczny. Uzależnienie prowadzi do toksycznej psychozy (urojenia paranoidalne, omamy wzrokowe i słuchowe), która może zdarzyć się już na etapie eksperymentalnym (atak paniki, arytmia, zawał, napad drgawkowy). Kokainowy zespołu abstynencyjny objawiają się głęboką depresją, sennością i przygnębieniem.

Przyjmowanie

Wciąganie do nosa, wstrzykiwanie, spożywanie wraz z alkoholem

Postać

Biały, puszysty proszek, białe-przezroczyste płatki

Crack

Popularna, preparowana i tańsza forma kokainy, wybierana ze względu na możliwość palenia. Wywołuje natychmiastowe uczucie odurzenia. Po zażyciu w przeciągu kilku sekund pojawia się uczucie błogości i uniesienia. Charakterystyczny jest również objaw przymusowego mówienia. Osoby zażywające crack, podejmują irracjonalne i skrajnie nieodpowiedzialne decyzje. Stają się agresywne, a uczucie zachwytu szybko przeradza się w nastrój depresyjno-dysforyczny. Szybko mijający efekt, jest częstym skutkiem przedawkowania (przymus kolejnej dawki).

Przyjmowanie

Wdychanie, do palenia

Postać

Bezpostaciowa, beżowa substancja. Białe, beżowe, brązowe kamyki – pakowane w folie lub flakoniki

Ekstazy

Ekstazy to syntetyczny analog amfetaminy i meskeliny, dlatego wykazuje działanie stymulujące układ nerwowy i wywołuje doświadczenia psychodeliczne. Narkotyk przyjmowany w formie kapsułek, zawiera często kofeinę, amfetaminę lub metamfetaminę. Używany jako substancja wspomagająca utrzymanie dobrej formy fizycznej i psychicznej. Imprezowa używka, która stała się symbolem „tańca śmierci” – osoby zażywające narkotyk, wycieńczają swój organizm. Ekstazy intensyfikuje emocjonalne doznania, przełamuje lęki i zahamowania.

Przyjmowanie

Doustnie

Postać

Tabletki, kapsułki

Środki halucynogenne

Duża grupa środków pochodzenia naturalnego i syntetycznego, których cechą wspólną jest zdolność wpływania na funkcje myślenia, postrzegania i zachowania. Halucynogeny czy psychodeliki – jak popularnie są nazywane – wywołują omamy wzrokowe i słuchowe, barwne wizje, specyficzne odczucia węchowe i smakowe. Narkotyki wpływają na zdolność percepcji – poczucia przestrzeni i czasu. Niezwykły stan umysłu i emocje z tym związane są główną przyczyną stosowania środków halucynogennych.

LSD

Substancja o najsilniejszym działaniu halucynogennym spośród narkotyków (pot. kwas). Alkaloid sporyszu występujący w przetrwalnikach grzyba (na kłosach zbóż). Odlot może trwać nawet do 8 godzin po przyjęciu. Substancję tą stosowano również w leczeniu klasterowych bólów głowy. Handel substancją odbywa się poprzez sprzedaż nasączonych roztworem papierków lub pod postacią pigułek. LSD wywołuje barwne, świetliste wizje. Zaburzona zostaje ocena odległości, poczucie czasu, przestrzeni oraz ostrość widzenia.

Przyjmowanie

Nasączone, różnego rodzaju papierki z roztworem LSD

Postać

Bezbarwny, bezsmakowy, bezzapachowy płyn. Biały proszek. Pigułki, tabletki, kapsułki

Meskalina

Charakteryzuje się silnym oddziaływaniem na ośrodkowy układ nerwowy. Istnieje wysokie ryzyko przedawkowania, ponieważ objawy występują po użyciu niewielkich ilości. Meskalina charakteryzuje się działaniem psychodelicznym. Użycie prowadzi do pobudzenia psychoruchowego, wahania nastroju, dramatycznych wizji.

Długotrwałe stosowanie prowadzi do częściowej lub całkowitej utraty kontroli nad własnym zachowaniem, pojawia się sztywność i uszkodzenie mięśni, trudności w oddychaniu (paraliż po przedawkowaniu), podwyższone tętno i temperatura ciała, problemy psychiczne, urojenia.

Przyjmowanie

Doustnie, wstrzykiwanie

Postać

Biały, różowawy proszek

Psylocybina

Psylocybina (psylocyna i pochodne), to alkaloidy o działaniu odurzającym. Psylocyna jest metabolitem psylocybiny. Są to najbardziej znane substancje halucynogenne ekstrahowane z grzybów psylocybinowych. Wykazują działanie psychoaktywne, a reakcje po użyciu są nieprzewidywane. Osoba zażywająca psylocybinę odczuwa euforię oraz wewnętrzne ciepło, a stan odurzenia może utrzymywać się do 5 godzin. Substancja charakteryzuje się dosyć szybkim wytworzeniem tolerancji już po pierwszym użyciu.

Psylocybina powoduje zaburzenia funkcjonowania układu oddechowego (działanie neurowegetatywne). Wzrasta temperatura ciała, pojawia się nieprawidłowe tętno i ciśnienie krwi. Zagrożeniem jest również samodzielne zbieranie grzybków halucynogennych, które łatwo jest pomylić z gatunkami trującymi w konsekwencji czego, nasilają się objawy toksyczne, bóle brzucha, nudności, wymioty.

Przyjmowanie

Doustnie

Postać

Niewielkie, brązowe lub brązowo-żółte grzybki na cienkich korzonkach, grzyby świeże lub suszone, wywar z grzybów

Kanabinole

Ogólny termin używany dla określenia kilku rodzajów substancji psychoaktywnych, przygotowywanych z konopi indyjskich. Zalicza się do nich marihuana, haszysz, skun oraz olej haszyszowy. Kanabinole zawierają liczne związki organiczne, jednak pożądanym na rynku i najaktywniejszym z nich jest THC.

Badania pokazują, że marihuana i haszysz to najpopularniejsze substancje psychoaktywne, po które sięga młodzież. Kanabinole to narkotyki uzależniające psychicznie. Eksperymentowanie z tego rodzaju substancjami, pociąga za sobą chęć sięgania po inne używki.

Marihuana

Joint, trawa, gandzia, marycha – popularne nazwy odnoszą się do jednego z najpowszechniejszych, tzw. „miękkich” narkotyków. Marihuana jest zwyczajowo palona w formie papierosa, w fajce lub pod postacią skręta. Zażywanie wywołuje poczucie euforii, rozweselenia, lekkości. Dobre samopoczucie wiąże się również z głębszymi odczuciami zmysłowymi: wzrokowymi i słuchowymi. Jedna dawka marihuany pod względem substancji smolistych, odpowiada 10-20 papierosom wypalonym na raz. Badania pokazują, że osoby zażywające marihuanę, częściej sięgają również po alkohol, tym samym działanie obu substancji ulega wzmocnieniu.

Przyjmowanie

Do palenia, spożywanie (wywar)

Postać

Susz: gałązki, liście, kwiaty

Haszysz

Zwany „haszem” lub „czekoladką” ekstrakt z konopi często mieszany z tytoniem, palony. Długotrwałe stosowanie kanabinoli prowadzi do uzależnienia. Mogą pojawiać się halucynacje, zmiana percepcji, urojenia. Upośledzeniu ulega koordynacja ruchowa, koncentracja i pamięć.

Przyjmowanie

Do palenia, spożywanie (ciastka, potrawy)

Postać

Brązowe i czarne kulki, kostki, paski

Olej haszyszowy

Jest to żywica konopi, otrzymana w procesie filtracji, rozpuszczana np. eterem. Zawiera od 10 do nawet 30% THC. Stężenie tetrahydrokanabinol (THC), decyduje o narkotycznej sile preparatów konopi. Termin oleju haszyszowego odnosi się do kilku rodzajów substancji, wpływających na ośrodkowy układ nerwowy. Z czasem pojawia się uzależnienie psychiczne.

Przyjmowanie

Do palenia

Postać

Płyn, fiolki, poduszeczki, dodawany do papierosów i skrętów

Kleje i inne substancje lotne i wziewne

W tej kategorii znajdują się substancje wdychane i przyjmowane metodą inhalacji tj.: kleje, farby, smary, kauczuk, rozpuszczalniki, rozcieńczalniki, aerozole, lakiery do włosów, gaz z zapalniczek, benzyna, odświeżacze powietrza.

Substancje lotne i wziewne prowadzą do halucynacji, omamów, urojeń, a w konsekwencji – zaburzenia osobowości. Osoba wdychająca zachowuje się skrajnie dziwacznie, a jej wypowiedzi są bełkotliwe i niespójne. Pojawia się podwójne lub zamglone widzenie, dzwonienie w uszach, nadwrażliwość na światło i zaburzenia koordynacji ruchowej. Zmniejsza się ciśnienie krwi, wzrasta tętno (mogą wystąpić krwawienia z nosa i mdłości).

Substancjami lotnymi i wziewnymi są produkty powszechnie dostępne, dlatego przygodę z tego rodzaju narkotykami rozpoczynają osoby młode. Dzieci i młodzież eksperymentują ze środkami wdychanymi, gdyż odurzenie przychodzi szybko (po kilku sekundach), za niską cenę. Stan odurzenia charakteryzują zawroty głowy, euforia, pobudzenie. Często są to substancje wyjściowe, po których następuje chęć na mocniejsze doznania innymi narkotykami.

Skutkiem uzależnienia od oparów jest uszkodzenie serca, wątroby, nerek i pracy ośrodkowego układu nerwowego. Może dojść do uduszenia (opuchnięcie gardła) oraz anemii. Narkotyczne substancje lotne i wziewne, prowadza do uzależnienia fizycznego i psychicznego. Osoby zażywające charakteryzują się specyficznym zapachem substancji, z których korzystają (ubrania, skóra).

Przyjmowanie

Do wdychania, doustnie (inhalacja)

Postać

Foliowa torebka, nasączona szmatka, płyn: butelka, tubka. Propan, butan, toluen, benzyna, aerozole, spreje


1 https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/opioid-overdose

Źródła:

Dz.U. 2005 Nr 179 poz. 1485 tj. Dz.U. 2020 poz. 2050, Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 27 października 2020 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii:
http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20051791485/U/D20051485Lj.pdf
Alkaloidy opium w toksykologicznej praktyce medyczno-sądowej Zakładu Medycyny Sądowej UJ CM, Arch. Med. Sąd. Kryminol.,2013, LXIII, 301-306; Małgorzata Kłys, Sebastian Rojek, Martyna Maciów-Głąb, Karol Kula:
http://m.amsik.pl/archiwum/4_2013/4_13h.pdf
Medical aspects of opium as described in avicenna’s canon of medicine, Preglednianak Acta med-hist Adriat 2013; 11(1);101-112 Review article UDK: 61(091):178.8; Mojtaba Heydari, Mohammad Hashem Hashempur, Arman Zargaran.
Polityka wobec narkomanii, Narkotyki syntetyczne; Listopad 2005 Remedium 31, str. 30-32, Waldemar Krawczyk.
Sporysz jako źródło niebezpiecznych alkaloidów w zbożowych materiałach żywnościowych i paszowych, Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, Zakładu Higieny Pasz Państwowego Instytutu Weterynaryjnego, Marek Walczak, Krzysztof Kwiatek:
https://www.vetpol.org.pl/dmdocuments/ZW-04-2015-10.pdf
Grzyby halucynogenne - aspekty medyczne i weterynaryjne, Klinika Obserwacyjno-Zakaźna Akademii Medycznej, ul. Zurawia 14, 15-540 Białystok; Medycyna Wet.2003, 59 (8), Artykuł przeglądowy, Alicja Wiercińska-Drapało, Danuta Prokopowicz:
http://www.medycynawet.edu.pl/images/stories/pdf/digital/2003/200308679682.pdf
Słownik psychologiczny – Instytut Psychologii Zdrowia, Polskie Towarzystwo Psychologiczne:
http://www.psychologia.edu.pl/slownik/
Ecstasy (MDMA) i metamfetamina; Alkoholizm i Narkomania 4/37/99 Prace poglądowe i monografie, Zakład Biochemii Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie , Bogdan Szukalski:
http://ain.ipin.edu.pl/archiwum/1999/4/AiN_4-1999-02.pdf
Postępowanie w ostrych i przewlekłych następstwach używania narkotyków klubowych i nowych substancji psychoaktywnych - wskazówki kliniczne, Novel Psychoactive Treatment UK Network (NEPTUNE), Londyn, 2015:

Skontaktuj się z nami


    Dane kontaktowe